مجموع: تومان180.000
کولیت

کولیت
کولیت (Colitis) اصطلاحی کلی برای التهاب رودهٔ بزرگ است. شایعترین شکل مزمن آن «کولیت اولسراتیو»
(بخشی از بیماری التهابی روده یا IBD) است، اما کولیت میتواند عفونی، ایسکمیک، دارویی یا حتی ناشی از
استرس باشد. شناخت دقیق علت، کلید انتخاب درمان مناسب و پیشگیری از عوارض بلندمدت است.
آنچه در این مقاله میخوانید:
1.کولیت چیست
2.انواع و علل کولیت
3.علائم شایع کولیت
4.عوارض کولیت
5.درمان کولیت در طب مدرن
6.درمان کولیت در طب سنتی
7.ورزشهای مناسب کولیت
8.بایدها و نبایدهای کولیت
انواع و علل کولیت
دیدگاه مدرن | توضیح | دیدگاه طب سنتی ایرانی | توضیح |
---|---|---|---|
کولیت اولسراتیو (مزمن خودایمنی) | حملهٔ سیستم ایمنی به مخاط رودهٔ بزرگ و سوءهاضمه | غلبهٔ حرارت و خشکی یا سردی و رطوبت | ضعف «قوّه هاضمه» و اخلاط فاسد در روده |
کولیت عفونی | باکتری، ویروس، انگل (اِشریشیا کلی O157، CMV…) | سموم و فضولات محتبس | موادّ زائدِ فسادناک و «سکون» در روده |
کولیت دارویی | NSAID، آنتیبیوتیک، شیمیدرمانی | مصرف بیش از حد ادویه یا داروی گرم/سرد | برهم خوردن تعادل مزاج روده |
کولیت ایسکمیک | کاهش جریان خون در سالمندان | ضعف «قلب و کبد» | کاهش خونرسانی به روده |
علائم شایع کولیت
- اسهال مزمن (گاهی خونی یا موکوسی)
- درد و کرامپ پایین شکم؛ بهویژه قبل از دفع
- احساس تخلیهٔ ناکامل و نیاز فوری به اجابت مزاج
- کاهش وزن و ضعف عمومی
- در کولیت عفونی: تب، تهوع و لرز نیز دیده میشود.
عوارض احتمالی کولیت
عارضه | توضیح مختصر |
---|---|
کمخونی فقر آهن یا B12 | بهدلیل خونریزی یا سوءجذب |
گشاد شدن سمی کولون (Toxic megacolon) | وضعیت اورژانسی و خطرناک |
افزایش خطر سرطان رودهٔ بزرگ | بهخصوص در کولیت اولسراتیوِ بیش از ۸–۱۰ سال |
استئوپنی/پوکی استخوان | نتیجهٔ سوءجذب و مصرف طولانی کورتون |
مشکلات پوستی و مفصلی (ارتریت، اریتما نودوزوم) | تظاهرات خارجرودهای بیماری |
درمان کولیت در طب مدرن
- تعدیل رژیم غذایی: حذف غذاهای محرّک (چرب، ادویه، نوشابه گازدار)، افزودن پروتئین کمچرب.
- داروهای ضدالتهاب موضعی:
- مسالازین (خوراکی یا شیاف/کلیزما)
- در موارد حاد، کورتیکواستروئید خوراکی یا تزریقی کوتاهمدت
- ایمونومدولاتورها و بیولوژیکها (آزاتیوپرین، اینفلکسیماب، آدالیموماب) در کولیت متوسط تا شدید.
- آنتیبیوتیک در کولیت عفونی یا هنگام آبسه.
- جراحی (پروکتوکولکتومی) در موارد مقاوم، دیسپلازی یا سرطان.
درمان کولیت در طب سنتی ایرانی
محور درمان | روشهای رایج | هدف |
---|---|---|
اصلاح مزاج روده | پرهیز از غذاهای بسیار سرد (ماست، دوغ، هندوانه) یا بسیار گرم (فلفل، ادویه تند)؛ مصرف غذاهای معتدل مثل سوپ جو، برنج آبکش، گوشت بره کمچرب | کاهش التهاب و بازسازی مخاط |
تقویت هاضمه | دمنوش بابونه + بادرنجبویه (۲ فنجان/روز)؛ عرق نعناع رقیق بعد از غذا | کاهش باد و کرامپ |
قابض و ترمیمکننده | دمنوش سماق یا رب انار رقیق؛ خاکشیر بو داده با کمی عسل | مهار اسهال و خونریزی خفیف |
ضدّعفونی و ضدعفونت ملایم | جوشانده گل محمدی + گل ختمی | پاکسازی مخاط و تسکین درد |
افزایش رطوبت مفید و کاهش خشکی | بهدانه خیسانده شبها؛ روغن مالی شکم با روغن زیتون یا بادام شیرین | کاستن سوزش و خشکی روده |
توجّه: داروهای گیاهی باید با نظر طبیب حاذق و پس از تأیید پزشک مصرف شـوند، بهویژه در بیماران با کولیت فعال یا داروی بیولوژیک.
چنانچه در مورد مزاجها نیاز به اطلاعات بیشتری داشتید میتونید مقاله مزاجها رو مطالعه کنید
ورزشهای مناسب کولیت
نوع فعالیت | مدت/تکرار | دلیل فایده |
---|---|---|
پیادهروی آرام تا متوسط | ۳۰ دقیقه، ۵ روز در هفته | بهبود گردش خون روده، کاهش استرس |
یوگا و حرکات تنفسی | ۱۵ دقیقه روزانه | کنترل اضطراب، بهبود درد لگنی |
تمرینات قدرتی سبک (باند کشی، وزنه ≤۲ کیلو) | ۲–۳ روز در هفته | پیشگیری از تحلیل عضلات و پوکی استخوان |
حرکات تعادلی و کششی | ۵–۱۰ دقیقه پس از ورزش هوازی | کاهش اسپاسم عضلات شکم |
از ورزشهای سنگین، دویدن طولانی و وزنهبرداری پرفشار در فاز فعال بیماری پرهیز شود.
بایدها و نبایدها
کولیت
✅ بایدها | ❌ نبایدها |
---|---|
مصرف وعدههای کوچک و منظم | پرخوری یا حذف وعدهها |
نوشیدن آب ولرم و دمنوش ملایم بین وعدهها | نوشابه، الکل، قهوه غلیظ |
یادداشت «دفترچه غذایی» برای شناسایی محرّکها | صرف غذاهای جدید یا فستفود بدون آزمون تدریجی |
خواب کافی ۷–۸ ساعت | استرس مزمن، اضطراب بدون مدیریت |
معاینه سالیانه کولونوسکوپی در کولیت مزمن | قطع خودسرانه داروها هنگام بهبود نسبی |
مصرف پروبیوتیک (ماست خانگی کمچرب، کفیر) در دوره فروکش | لبنیات پرچرب یا خامهای هنگام شعلهور شدن بیماری |
سؤالات متداول در مورد کولیت
سؤال | پاسخ کوتاه |
---|---|
۱. کولیت با رژیم غذایی قابل درمان کامل است؟ | خیر، اما رژیم مناسب علائم را به شدت کاهش میدهد و دارو را مؤثرتر میکند. |
۲. آیا کولیت اولسراتیو همان IBS است؟ | خیر؛ IBS اختلال عملکردی است و التهاب بافتی ندارد. کولیت اولسراتیو التهاب حقیقی مخاط است. |
۳. آیا استرس میتواند کولیت را شعلهور کند؟ | بله؛ استرس یکی از عوامل اصلی عود در بیماران بهبودیافته است. |
۴. مصرف لبنیات در کولیت مجاز است؟ | در فاز آرام، لبنیات کملاکتوز و کمچرب (ماست آبگرفته) اغلب قابل تحمل است. |
۵. آیا کولیت منجر به سرطان میشود؟ | خطر سرطان روده در کولیت مزمنِ گسترده پس از ۸–۱۰ سال افزایش مییابد؛ پایش منظم ضروری است. |
۶. بیولوژیکها تا چه مدت باید مصرف شوند؟ | بسته به پاسخ بالینی؛ ممکن است سالها ادامه یابد. قطع ناگهانی میتواند عود شدید ایجاد کند. |
۷. در طب سنتی چه گیاهی برای اسهال خونی مفید است؟ | رب انار رقیق یا دمنوش سماق خاصیت قابض دارد؛ با مشورت پزشک مصرف شود. |
جمعبندی
کولیت، بهویژه نوع اولسراتیو، بیماری التهابی مزمنی است که نیازمند مراقبت مادامالعمر و تغییر سبک زندگی
است. ترکیب درمانهای دارویی علمی، پایش منظم، تغذیه و ورزش مناسب بههمراه توصیههای متعادل طب
سنتی ایرانی میتواند به کاهش علائم، پیشگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیمار بیانجامد. در همه مراحل،
هماهنگی میان متخصص گوارش و طبیب آگاه به طب سنتی بهترین نتایج را بههمراه خواهد داشت.
منابع:ویکی پدیا