سرخک
سرخک یک بیماری عفونی و بسیار مسری است که عمدتاً کودکان را درگیر میکند اما در بزرگسالانی که ایمنی
کافی ندارند نیز ممکن است دیده شود. عامل آن یک ویروس از خانواده پارامیکسوویروسهاست و به سرعت از
طریق هوا منتقل میشود.
این مقاله شامل:
✔️ علائم، دلایل، درمانها از دیدگاه طب مدرن و طب سنتی،
✔️ ورزشهای مناسب،
✔️ شغلهای پیشنهادی،
✔️ درمان در سنین مختلف،
✔️ عوارض، بایدها و نبایدها،
✔️ و سؤالات متداول است.
🔍 علائم سرخک

سرخک دارای یک الگوی خاص از بروز علائم است که بهطور معمول در سه مرحله دیده میشود:
1. مرحله ابتدایی (روزهای ۱ تا ۴):
- تب بالا (گاهی تا ۴۰ درجه)
- آبریزش بینی، سرفه خشک
- قرمزی چشم (التهاب ملتحمه)
- خستگی شدید و بیحالی
- بروز لکههای سفید کوچک در داخل دهان (لکههای کوپلیک)
2. مرحله بثورات پوستی (روز ۴ به بعد):
بثورات قرمز رنگ از صورت شروع شده و به گردن، تنه و سپس اندامها گسترش مییابد بثورات به هم میپیوندند و در نهایت پوست حالت پوستهپوسته پیدا میکند
3. مرحله نقاهت:
- کاهش تدریجی بثورات و تب
- خشکی پوست، سرفه طولکشیده
- ضعف عمومی و کاهش اشتها
🎯 دلایل ابتلا به سرخک

در طب مدرن:
- عامل اصلی: ویروس Measles virus
- انتقال: از طریق قطرات تنفسی، عطسه یا سرفه
- بسیار واگیردار: هر فرد مبتلا میتواند ۹۰٪ اطرافیان بدون ایمنی را آلوده کند
- عدم دریافت واکسن MMR (سرخک-سرخجه-اوریون)
در طب سنتی:
در طب ایرانی، سرخک نوعی بیماری ویروسی با منشأ حرارت و رطوبت غلیظ در خون و کبد دانسته میشود.
این حالت باعث تراکم مواد فاسد در بدن میشود که بدن تلاش میکند آنها را از طریق پوست دفع کند. ضعف
کبد، تغذیه ناسالم و تجمع اخلاط فاسد از عوامل مهم بروز آن در نگاه طب سنتی هستند.
🩺 درمان سرخک
در طب مدرن:
هیچ داروی خاص ضدویروسی برای سرخک وجود ندارد، اما درمان حمایتی انجام میشود:
- مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از کمآبی
- تببرها مانند استامینوفن (نه آسپرین)
- مکمل ویتامین A برای کاهش شدت بیماری (در کودکان توصیه میشود)
- قرنطینه و پیشگیری از تماس با دیگران
- در موارد شدید: بستری و کنترل عفونتهای ثانویه
در طب سنتی:
اصول درمانی سرخک :
- تقویت کبد و سیستم ایمنی
- کمک به خروج حرارت و سموم از بدن از طریق پوست و مدفوع
- پرهیز از سرکوب بثورات پوستی (نباید جوشها را زود خشک کرد)
🌿 نسخههای پیشنهادی:
گیاه |
خواص |
نحوه مصرف |
عناب |
خنککننده خون، آرامبخش تب |
جوشانده یا دمکرده روزی ۲ بار |
بنفشه |
ضد التهاب و تببر |
دمکرده ۲ گرم در روز |
گل ختمی |
نرمکننده گلو و تسکیندهنده سرفه |
دمکرده شبانه |
شاتره |
پاکسازی کبد و تقویت پوست |
عرق یا دمکرده ۱ استکان روزانه |
اسفرزه |
دفع سموم و لینت مزاج |
یک قاشق در آب گرم با کمی عسل، صبح ناشتا |
🧘 ورزشهای مناسب
در طول بیماری فعال ورزش توصیه نمیشود. بدن نیاز به استراحت مطلق و حفظ انرژی دارد. پس از بهبودی:
- پیادهروی سبک در هوای آزاد
- تنفس عمیق برای بهبود عملکرد ریوی
- حرکات کششی آرام برای بازیابی توان بدن
⏳ درمان در سنین مختلف

گروه سنی |
درمان مدرن |
درمان سنتی |
نوزادان و کودکان |
کنترل تب، مکمل A، قرنطینه |
عناب، گل بنفشه، شربت سپستان |
نوجوانان |
تغذیه مقوی، آرامبخش، استراحت |
شربت گل ختمی، شاتره، اسفرزه |
بزرگسالان |
کنترل عوارض ثانویه |
پرهیز غذایی، داروهای گیاهی کبدبر |
سالمندان |
مراقبت تنفسی، پیشگیری از ذاتالریه |
تقویتکننده کبد و معده |
⚠️ عوارض سرخک (در صورت عدم مراقبت)
ذاتالریه (سینهپهلو)
اسهال شدید
آسیب مغزی (نادر ولی خطرناک)
نابینایی (در کودکان دچار سوءتغذیه)
مرگ (مخصوصاً در کشورهای با سطح واکسیناسیون پایین)
✅ بایدها و ❌ نبایدهای دوران سرخک

بایدها |
نبایدها |
استراحت مطلق در اتاق خنک و کمنور |
مواجهه با نور شدید و سروصدا |
مصرف آب، سوپ، آش ساده و میوههای آبدار |
خوردن غذاهای سنگین، گوشت سرخ، شیرینیجات |
رعایت بهداشت فردی و استفاده از ماسک |
تماس نزدیک با دیگران، بهخصوص کودکان |
استفاده از عرقیات و دمنوشهای ملایم |
مصرف گیاهان تند و گرم مانند زنجبیل یا دارچین |
تقویت سیستم ایمنی با ویتامین C |
مصرف آسپرین در کودکان |
❓ سؤالات متداول درباره سرخک
🔹 آیا سرخک واکسن دارد؟
بله. واکسن MMR (سرخک، سرخجه، اوریون) در برنامه واکسیناسیون کودکان گنجانده شده است. دوز یادآور نیز توصیه میشود.
🔹 آیا سرخک خطرناک است؟
در کودکان واکسینهنشده یا افراد دارای ضعف ایمنی میتواند منجر به عوارض شدید یا مرگ شود.
🔹 آیا پس از یکبار ابتلا، دوباره ممکن است سرخک گرفت؟
خیر، پس از یکبار ابتلا، فرد ایمنی مادامالعمر پیدا میکند.
🔹 فرق سرخک با سرخجه چیست؟
سرخک بسیار شدیدتر، واگیردارتر و با عوارض بیشتری نسبت به سرخجه است. سرخجه معمولاً خفیفتر و با تب پایینتری همراه است.
🔹 چگونه از سرخک پیشگیری کنیم؟
- تزریق واکسن
- قرنطینه فرد مبتلا
- تقویت سیستم ایمنی
- پرهیز از حضور در مکانهای شلوغ در دوران همهگیری
منابع:ویکی پدیا
www.mayoclinic.org