زردی
زردی
زردی یا یرقان حالتی است که در آن پوست، سفیدی چشم و گاهی غشاهای بدن به رنگ زرد درمی‌آیند. علت
اصلی آن افزایش ماده‌ای به نام بیلی‌روبین در خون است. این عارضه بیشتر در نوزادان دیده می‌شود اما در
بزرگسالان نیز می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های کبدی یا خونی باشد.
علل زردی
نوزادان:
- نارس بودن کبد و عدم توانایی در دفع بیلی‌روبین
- ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد
- کمبود شیرخوارگی و کم‌آبی بدن
بزرگسالان:
- هپاتیت و بیماری‌های کبدی وکبد چرب
- سنگ صفراوی و انسداد مجاری صفراوی
- کم‌خونی‌های شدید و همولیتیک
- تومورهای کبد و لوزالمعده
عوارض زردی
در نوزادان:
بی‌قراری و بی‌اشتهایی
آسیب مغزی (در صورت شدید بودن و عدم درمان به موقع)
کاهش وزن و ضعف عمومی
در بزرگسالان:
خستگی و ضعف شدید
بیماری های گوارشی و درد شکم
خارش پوست
اختلال در تمرکز و خواب
سنین شایع زردی
نوزادان: بسیار شایع است (به‌ویژه روزهای ۲ تا ۷ بعد از تولد).
کودکان: معمولاً به‌دلیل عفونت‌ها یا بیماری‌های خونی.
بزرگسالان: اغلب به دلیل مشکلات کبدی و صفراوی.
سالمندان: بیشتر در اثر بیماری‌های مزمن کبدی و سرطان‌ها.
زردی در طب مدرن
تشخیص:
آزمایش خون (اندازه‌گیری بیلی‌روبین، آنزیم‌های کبدی، CBC)
سونوگرافی و آزمایش‌های تکمیلی
درمان نوزادان:
- فتوتراپی (نوردرمانی): قرار دادن نوزاد زیر نور آبی مخصوص
- تغذیه مکرر با شیر مادر برای دفع سریع‌تر بیلی‌روبین
- در موارد شدید: تعویض خون
درمان بزرگسالان:
- درمان علت زمینه‌ای (هپاتیت، انسداد صفراوی، کم‌خونی)
- داروهای کبدی و مکمل‌های حمایتی
- جراحی یا اقدامات تخصصی در موارد انسداد
زردی در طب سنتی
در طب سنتی ایرانی، زردی ناشی از غلبه صفرا و ضعف کبد در دفع مواد زرد رنگ (صفراوی) شناخته می‌شود.
درمان‌های پیشنهادی طب سنتی
گیاهان دارویی:
عرق کاسنی و شاهتره (برای پاکسازی کبد و صفرا)
دم‌کرده گل گاوزبان و بنفشه (کاهش حرارت و آرامش‌بخش)
مصرف خاکشیر با آب خنک ناشتا (برای دفع صفرا و بهبود گوارش)
رژیم غذایی:
مصرف سبزیجات تازه، سوپ جو، میوه‌های خنک مثل هندوانه و خیار
پرهیز از غذاهای چرب، سرخ‌کردنی، تند و ادویه‌جات
روش‌های سنتی:
حجامت کبدی یا عام (با نظر متخصص طب سنتی)
فصد (خون‌گیری کنترل‌شده در شرایط خاص)
جدول مقایسه درمان زردی در طب مدرن و طب سنتی
| موضوع | طب مدرن | طب سنتی ایرانی |
|---|---|---|
| علت زردی | افزایش بیلی‌روبین به دلیل نارس بودن کبد، انسداد صفراوی، بیماری‌های کبدی | غلبه صفرا و ضعف کبد در دفع مواد زردرنگ |
| تشخیص | آزمایش خون، سونوگرافی، تست آنزیم‌های کبدی | مشاهده رنگ پوست و چشم، بررسی مزاج و علائم همراه |
| درمان نوزادان | فتوتراپی (نوردرمانی)، تغذیه مکرر با شیر مادر، تعویض خون در موارد شدید | استفاده محدود از نور آفتاب ملایم، رژیم غذایی سبک برای مادر، عرقیات گیاهی با نظر پزشک |
| درمان بزرگسالان | درمان علت زمینه‌ای (هپاتیت، انسداد صفراوی، کم‌خونی)، داروهای کبدی، گاهی جراحی | عرق کاسنی و شاهتره، خاکشیر ناشتا، مصرف هندوانه و خیار، حجامت یا فصد در شرایط خاص |
| بایدها | نوشیدن مایعات، تغذیه مناسب، درمان سریع علت اصلی | مصرف گیاهان خنک‌کننده (کاسنی، بنفشه)، رژیم سبک و پرهیز از گرمی‌جات |
| نبایدها | مصرف الکل، دارو بدون تجویز پزشک، تأخیر در مراجعه به پزشک | پرخوری، مصرف غذاهای چرب و تند، استفاده خودسرانه از داروهای گیاهی در نوزادان |
بایدها و نبایدها
✅ بایدها
نوشیدن آب کافی و مایعات سالم
مصرف میوه‌های آبدار (انگور، هندوانه، خیار)
استفاده از گیاهان کبدی (کاسنی، شاهتره، قاصدک)
نور خورشید ملایم برای نوزاد (با احتیاط و مشورت پزشک)
❌ نبایدها
مصرف الکل و غذاهای پرچرب
استفاده از داروهای شیمیایی بدون تجویز پزشک
تأخیر در مراجعه به پزشک در صورت زردی شدید نوزاد
مصرف خودسرانه گیاهان دارویی در نوزادان
سؤالات متداول
۱. آیا زردی نوزاد خطرناک است؟
بله، اگر شدید باشد و درمان نشود می‌تواند باعث آسیب مغزی شود.
۲. زردی نوزاد چند روز طول می‌کشد؟
معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد، اما در نوزادان نارس ممکن است طولانی‌تر باشد.
۳. آیا زردی مسری است؟
خیر، مگر آنکه علت آن عفونت ویروسی (مثل هپاتیت) باشد.
۴. بهترین درمان سنتی برای زردی چیست؟
مصرف عرق کاسنی و شاهتره، خاکشیر ناشتا و رژیم غذایی سبک. اما در نوزادان حتماً باید زیر نظر پزشک باشد.
۵. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
وقتی زردی نوزاد خیلی شدید شود، به سمت پاها گسترش یابد، یا همراه با بی‌حالی و بی‌اشتهایی باشد.
لینک‌های مرتبط
زردی
جمع‌بندی
زردی
زردی یک عارضه شایع است که در نوزادان بیشتر جنبه طبیعی دارد اما در بزرگسالان می‌تواند نشانه‌ای از
بیماری‌های جدی کبدی یا صفراوی باشد. در طب مدرن درمان بر اساس علت زمینه‌ای است، در حالی‌که طب
سنتی با اصلاح مزاج و گیاهان دارویی به پاکسازی کبد کمک می‌کند. توجه به بایدها و نبایدها و مشورت با
پزشک بهترین راه پیشگیری از عوارض زردی است.
