اسهال
اسهال
اسهال به دفع مدفوع شل یا آبکی بیش از سه بار در روز گفته می‌شود که می‌تواند گذرا یا مزمن باشد. این عارضه
یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که علت‌های مختلفی دارد و در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند
عوارض جدی ایجاد کند. در طب سنتی ایرانی نیز اسهال به عنوان خروج سریع و نامتعادل مواد از روده شناخته
شده و درمان آن نیازمند اصلاح مزاج و تقویت هاضمه است.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
1 .علل اسهال
2.علائم اسهال
3.عوارض اسهال
4.درمان اسهال در طب مدرن
5.درمان اسهال در طب سنتی
6. باید ها و نبایدهای اسهال
7.ورزشهای مناسب
8.سئوالات متداول
علل اسهال
| دیدگاه طب مدرن | توضیح | دیدگاه طب سنتی | توضیح |
|---|---|---|---|
| عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، انگلی | سالمونلا،اشرشیاکلی،
روتاویروس و غیره |
غلبه رطوبت و سردی در روده | افزایش رطوبت و کاهش حرارت هاضمه |
| حساسیت غذایی (لاکتوز، گلوتن) | عدم تحمل برخی غذاها | ضعف هضم و اختلال در مزاج | هضم ناکافی غذا و نفوذ رطوبت به روده‌ها |
| مصرف داروها | آنتی‌بیوتیک، ملین‌ها، مسکن‌ها | اثر داروهای با طبع سرد یا گرم قوی | اختلال در تعادل اخلاط و مزاج روده |
| بیماری‌های التهابی روده | کولیت، کرون | غلبه صفرا یا بلغم | التهاب و اختلال عملکرد روده |
| استرس و اضطراب | تحریک دستگاه عصبی روده | «همّ و غم» و ضعف قوا | تحریک هضم و حرکات روده |
علائم اسهال
- دفع مدفوع شل یا آبکی بیش از ۳ بار در روز
- درد و کرامپ شکمی
- نیاز فوری به دفع
- نفخ یا گاز زیاد
- در موارد شدید: تب، ضعف، کاهش وزن و کم‌آبی بدن
عوارض اسهال
| عارضه | توضیح |
|---|---|
| کم‌آبی و اختلال الکترولیتی | به ویژه در کودکان و سالمندان خطرناک است |
| ضعف عمومی و کاهش وزن | ناشی از سوء جذب و دفع مکرر |
| التهاب پوست ناحیه مقعد | به دلیل تماس مکرر با مدفوع شل |
| بروز عفونت‌های ثانویه | کاهش ایمنی ناشی از سوء تغذیه و کم‌آبی |
درمان اسهال در طب مدرن
اسهال
جبران آب و الکترولیت‌ها: مصرف محلول ORS (محلول خوراکی جایگزین آب و نمک) بسیار حیاتی است.
رژیم غذایی: مصرف غذاهای سبک، کم‌چرب و کم‌ادویه مانند برنج آبکش، موز، نان تست، سیب‌زمینی پخته.
داروهای ضد اسهال: لوپرامید (در موارد غیرعفونی و تحت نظر پزشک).
آنتی‌بیوتیک: در اسهال‌های باکتریایی مشخص و طبق تشخیص پزشک.
پروبیوتیک‌ها: جهت بازگرداندن فلور طبیعی روده.
درمان علت زمینه‌ای: مثل حساسیت غذایی یا بیماری التهابی روده.
درمان اسهال در طب سنتی ایرانی
اسهال
| محور درمان | روش‌ها و توضیح | هدف |
|---|---|---|
| کاهش رطوبت و خنکی روده | مصرف زعفران به‌صورت دمنوش یا همراه غذا | گرم‌کردن و تقویت هاضمه |
| قابض و ضد اسهال | دمنوش برگ انجیر خشک، چای سماق، رب انار رقیق | مهار اسهال و ترمیم مخاط روده |
| تقویت معده و هضم | عرق نعناع، بادرنجبویه به صورت رقیق | بهبود هضم و کاهش نفخ |
| استفاده از غذاهای نرم و سبک | سوپ جو، برنج نرم، سیب پخته و آب‌پز | تسکین و جلوگیری از تحریک روده |
| پرهیز از غذاهای سرد و ترش | اجتناب از ماست سرد، دوغ، ترشی‌ها و خیار | جلوگیری از تشدید اسهال |
جهت اطلاع بیشتر در مورد مزاجها میتونید به مقاله مزاجها مراجعه کنید
ورزشهای مناسب اسهال
اسهال
| نوع ورزش | مدت/تکرار | فایده |
|---|---|---|
| پیاده‌روی سبک | ۲۰-۳۰ دقیقه روزانه | بهبود گردش خون و هضم |
| تمرینات تنفسی و آرامش‌بخش | ۱۰ دقیقه روزانه | کاهش استرس و تنظیم عملکرد روده |
| حرکات کششی ملایم | ۱۰ دقیقه | کاهش گرفتگی‌های شکمی |
| یوگا سبک | ۱۵ دقیقه | تقویت تعادل سیستم عصبی روده |
نکته:از ورزشهای سنگین و شدید در دوره اسهال حاد پرهیز شود.
بایدها و نبایدهای اسهال
اسهال
| ✅ بایدها | ❌ نبایدها |
|---|---|
| مصرف مایعات فراوان (آب، دمنوش‌های گرم) | خوردن غذاهای چرب، سرخ‌شده و سنگین |
| استفاده از غذاهای ملایم و کم ادویه | مصرف غذاهای سرد، ترش و لبنیات سرد |
| رعایت بهداشت فردی و شستن دست‌ها | مصرف آب غیر بهداشتی یا مواد غذایی آلوده |
| استراحت کافی و کنترل استرس | خوددرمانی طولانی با داروهای شیمیایی بدون نسخه |
| مصرف محلول‌های ORS در کودکان و سالمندان | ترک درمان یا کاهش مایعات در اسهال شدید |
جهت اطلاع بیشتر در مورد ادویه ها و خواص آنها نیتونید مقاله ادویه ها رو مطالعه کنید
سؤالات متداول درباره اسهال
| سؤال | پاسخ کوتاه |
|---|---|
| ۱. اسهال چند روز باید طول بکشد تا نگران شویم؟ | اگر بیش از ۲ روز طول کشید یا همراه تب و خون بود، باید به پزشک مراجعه کرد. |
| ۲. آیا می‌توان در زمان اسهال غذا خورد؟ | بله، با غذاهای سبک و کم‌ادویه و پرهیز از مواد سنگین. |
| ۳. آیا پروبیوتیک‌ها موثرند؟ | بله، به بهبود فلور روده و کاهش دوره اسهال کمک می‌کنند. |
| ۴. چه مایعاتی برای اسهال مناسب است؟ | آب، آب نارگیل، چای کم‌رنگ، محلول ORS. |
| ۵. آیا اسهال در بارداری خطرناک است؟ | می‌تواند باعث کم‌آبی شود، بهتر است با پزشک مشورت شود. |
| ۶. چه گیاهانی در طب سنتی برای اسهال مفیدند؟ | زعفران، سماق، برگ انجیر خشک، رب انار. |
| ۷. آیا استرس می‌تواند باعث اسهال شود؟ | بله، استرس عملکرد روده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. |
| ۸. آیا اسهال در کودکان متفاوت است؟ | کودکان حساس‌تر هستند و باید سریع‌تر درمان شوند تا از کم‌آبی جلوگیری شود. |
جمع‌بندی
اسهال عارضه‌ای رایج است که می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد. تشخیص علت و درمان به موقع از عوارض
جدی جلوگیری می‌کند. رعایت رژیم غذایی مناسب، جبران مایعات، ورزش سبک و استفاده از نسخه‌های گیاهی و
دارویی متناسب با شرایط هر فرد، بهترین راهکارها برای کنترل و درمان اسهال هستند. در موارد طولانی یا شدید
حتماً باید به پزشک مراجعه شود.
منابع: ویکی پدیا
